Aynı ana babadan dünyaya gelen veya ebeveyinden biri ortak olanlara kardeş; bunların arasındaki kan bağına dakardeşlik denir. Kur’ân-ı Kerim’de insanlar arasında Hz. Âdem’in (aleyhisselâm) neslinden geldiği için aralarında beşerî bir kardeşlik bağı oluştuğundan bahsedilir. İnsanlar arasında mahremiyet, miras ve nafaka konularının da söz konusu olduğu kardeşliğin oluşması, nesep ve evlilik gibi iki temel unsura bağlıdır.[i] Hukuki ve biyolojik anlamda aynı anneden doğmayan kişiler gerçek kardeş olamazlar. Annelerle ilgili Kur’ân’da, “Onların anaları ancak kendilerini doğuran kadınlardır” buyrulmuştur.[ii] Bu şekilde insanların kendi iddia ve arzularına göre annelik ve kardeşlik bağı oluşmayacağı gibi, kan bağına dayalı nesebin ve kardeşliğin de sınırları çizilmiştir.
İslâm’a göre, süt yoluyla da tıpkı kan bağında oluşan mahremiyet gibi bir yakınlık oluşmaktadır.[iii] Kur’ân-ı Kerim çocukları doğuran kadınların yanı sıra, süt emziren kadınların da onların anneleri olarak kabul edileceğini söylemektedir.[iv] Süt emmenin haramlığı doğurabilmesi için süt emen çocuğun yaşı, emzirmenin sayısı ve miktarı, emmenin fasılalı olup olmaması, göğüsten emmenin şart olup olmaması, anne sütünün başka bir şey ile karıştırılması halinde haram kılıp kılmayacağı gibi konularda kısmen farklı görüşler de vardır.[v] Ancak İslâm hukukçuları genel olarak süt emmenin, sürekli bir evlenme engeli oluşturduğu konusunda hemfikirdir.
Bu konu çok hassas olmayan, sütü sadece şeker ve proteinden ibaret bir gıda olarak gören bazı kişiler için önemsiz görülebilir. Fakat fıtratın ve dinin koyduğu yasakların hikmeti, ancak bu yasakların ihlâl edilmesinden sonra görülmektedir. Süt kardeşliğine de bu zaviyeden bakılmalıdır. Dolayısıyla süt sadece bir gıda olarak görülmeyip emziren kişiden emen bebeklere geçebilecek muhtemel maddeler üzerinde de düşünülmelidir.
[i] Furkan, 25/54. Geniş bilgi için bkz. Kurtubî, Ebu Abdillah Muhammed ibn Ahmed, El-Câmi‘u li Ahkâmi’l-Kur’ân, tahk.: Abudullah b. Abdilmuhsin et-Türkî, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 2006, XV, 452–453.
[ii] Mücadile, 58/2
[iii] Şafak, Ali, “İslâm’da Evlenilmesi Yasaklananlar Yakın Akraba Evlilikleri ve Sakat Doğan Çocuklar”, Diyanet Dergisi, Ankara 1986, c. III, sy. IV, s. 17-19; Yaman, Ahmet, “İslam Hukukuna Özgü Bir Kurum Süt Akrabalığı”, SÜİFD, Konya 2002, s. XIII, s. 56, 58-61; Kumbasar, Murat, “Süt Akrabalığı”, AÜİFD, Erzurum 2001, s. XVI, s. 320–321, 324–325.
[iv] Bakara, 2/233; Nisa, 4/23; Talak, 65/6.
[v] İbn Hazm, nesep yoluyla haram olanların süt yoluyla da haram olduğunu belirttikten sonra şu beş konuda ihtilaf edildiğini kaydeder: 1) Lebenü’l-fahl meselesi, 2) haram kılan emzirmenin niteliği, 3) haram kılan sütün adedi ve miktarı, 4) büyüğün emzirilmesi ve 5) ölmüş bir kadının sütünü emme. Bkz. El-Muhallâ, X, 2.
Yazının Kaynağı: Çağlayan Dergisi https://caglayandergisi.com/2020/04/01/sut-kardesligine-genetik-bakis/
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder