AKP’li Cumhurbaşkanı Tayip Erdoğan tarafından geçen ay OECD Daimi Temsilciliği’ne atanan Kerem Alkin’in 15 Temmuz’dan bir hafta sonra yazdığı raporla Damat Berat Albayrak’ı olacaklar konusunda uyardığı ortaya çıktı: Hukuktan ayrılmayın!
BOLD – AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın İktisadi İşbirliği ve Gelişme Teşkilatı OECD Daimi Temsilciliği’ne atadığı Prof. Dr. Kerem Alkin’in 15 Temmuz’dan bir hafta sonra Berat Albayrak’a gönderdiği rapor ortaya çıktı. Alkin, iyimser, durağan ve kötümser olarak üç senaryo yazarken, AKP hükumetinin kötümser senaryoyu tercih etmesi dikkat çekti.
DAMAT ALBAYRAK’A 22 TEMMUZ’DA GÖNDERDİ
Berat’s Box’ta yer alan ve Berat Albayrak’a 22 Temmuz 2016’da gönderilen “Darbe Girişimi Sonrası Senaryo” isimli raporda Alkin üç senaryo sunuyor. Alkin’in Damat Albayrak’a sunduğu senaryo şu şekildi…
OHAL’İ KALDIRIP NORMAL HAYATA DÖNÜN VURGUSU
İyimser Senaryo:
· Darbeye girişimine katılan ve sayıları bini aşan asker ve sivil yakalanır ve tutuklanır, Türk Silahlı Kuvvetleri darbe girişimine doğrudan ve dolaylı destek veren tüm unsurlardan temizlenir. 1 Ağustos’u beklemeden gerçekleştirilen Yüksek Askeri Şura’da, TSK ile ilişiği kesilen üst subayların yerine yeni atamalar gerçekleştirilir. Cumhurbaşkanlığı ve Hükumet halkın meydanlardaki demokrasi mücadelesinin sonuç verdiğini belirterek, normal hayata dönüleceğini, halkın artık evine çekilebileceğini açıklar.
· Darbe girişiminin tüm risklerinin bertaraf edilmesine bağlı olarak, Körfez Ülkeleri’nden başlayarak, yabancı işadamları ve turistlerin Türkiye ziyaretleri yoğunlaşmaya başlar. Körfez Ülkeleri direkt ve dolaylı sermaye girişleri ile Türk Ekonomisi’ne destek olur. Olağanüstü Hal uygulaması, üç ayı da beklemeden eylül ayı başında kaldırılır ve Türkiye’de hayatın hızla normale dönüşü, Türkiye’nin dünyadaki algısının iyileşmesini sağlar. Yabancı sermaye Türkiye’deki portföyünü yeniden genişletir.
GÜMRÜKLER ETKİN ÇALIŞMALI, ÜRETİM AKSAMAMALI
· Türk gümrüklerinin etkin çalışması ve üretimin aksamamasına yönelik tedbirler ile, Türk iş dünyasında teminlerde sorun yaşanmaz, ihracat TL’deki değer kaybına bağlı olarak, rekabet avantajını iyi değerlendirir. TİM tarafından açıklanan veriler, Türkiye’nin ihracat hacminde kısmi bir artışın dahi gerçekleştiğini teyit eder. Yabancı şirketlerin Türkiye ziyaretleri yeniden yoğunlaşır. Darbe girişiminin Türkiye’nin dış ticaret hacmine etkisi hayli sınırlı kalır.
· Başta Çin olmak üzere, dünya ekonomisinin lokomotifi konumundaki ekonomilerde gözlenen büyüme performansı sorunu ve bu soruna bağlı olarak düşük seyreden küresel emtia fiyatları, Türkiye’nin hammadde ve ara mamul ithalatına olumlu yönde yansımayı sürdürür. Ardı ardına yaşanan dış politika gerginliklerine, terör eylemlerine ve darbe girişimine bağlı, turizm gelirlerindeki kayıplar, Türkiye’nin hammadde ve ara mamul ithalatındaki gevşemeyle dengelenir. Cari açıktaki düşük seyir yıl sonuna kadar devam eder.
NORMALLEŞME İLE KUR DA NORMAL SEVİYELERİNE İNER
· Başta Brexit’in ana ve artçı etkilerine bağlı olarak, ABD Merkez Bankası (FED) temmuz sonu ve eylül ortasındaki toplantılarda, 2016 yılı içinde bir faiz artış kararı almanın hayli zor olduğunu belirtirken, Euro Bölgesi’nin durgunluğa girme riskini bertaraf etmek adına, Avrupa Merkez Bankası (ECB) düşük faiz politikası, negatif mevduat faizi politikası ve her ay 80 milyar euroluk tahvil alımından oluşan genişletilmiş para politikasını sürdürür ve küresel ölçekte hem dolar, hem de ve esas olarak euro cinsinden borçlanma maliyetlerini düşük seyrini sürdürür. Türk bankaları ve Türk şirketlerinin eurobond ihraçları ve Türk bankalarının sendikasyon kredileri makul bir tempo ile devam eder; özel sektörün borçlarını çevirmesi noktasında hiç bir sıkıntı gözlenmez.
· Türk Lirası’nın döviz kurları karşısındaki değer normalleşir. Dolar-TL kuru, önce 3,00-2,96 TL, ardından da 2,96-2,92 TL bandına döner. Sonbahar başı, döviz kurlarının normalleşmesi, TL’nin değer kaybından, devalüasyondan kaynaklanabilecek enflasyonist etkiyi sınırlı tutar; gerek yıllıklandırılmış manşet enflasyon, gerekse de yıllıklandırılmış çekirdek enflasyondaki yükseliş çok sınırlı kalır.
· Moddy’s 5 Ağustos’taki, takvime bağlı değerlendirmesini pas geçer ve darbe girişiminin Türk ekonomisi ve Türkiye’nin uluslararası derecelendirme notu üzerine etkisinin değerlendirmesini sonbahar ortasına erteler. 19 Ağustos’ta değerlendirmesini yurt içi ve yurt dışı ekonomi aktörleri ile paylaşan Fitch ise, Türkiye’nin darbe girişiminin ilk ve artçı etkilerini iyi yönetmesi, kamu mali disiplini, bütçe disiplini, bankaların sermaye yeterliliği, TCMB’nin bağımsızlığı, döviz kurları ve faiz hadlerinin seyri ve bilhassa, Türkiye’nin iç ve dış borçlarını çevirme ve tazeleme kapasitesi açısından, görünümünü ‘durağan’, derecelendirme notunu da ‘yatırım yapılabilir’ düzeyde tutmayı teyit eder. İki ayrı kuruluşunun Türkiye’nin ‘yatırım yapılabilir ülke’ notunu teyit etmesine veya değiştirmemesine bağlı olarak, içeriye sermaye girişi hızlanır ve bu gelişme Türk Lirası’nın güçlenmesi adına, normalleşmeyi hızlandırır.
OHAL’İN DEVAMI ANTİ DEMOKRATİK UYGULAMALARIN ARTTIĞI İZLEMİNE YOL AÇAR
· Meclis’in onayladığı OHAL, 65. Hükumet’e Meclis’i by-pass ederek kanun hükmünde kararname ve kanun hazırlama yetkisi verse de, 65. Hükumet, demokrasi ve insan hakları konusundaki algıyı zedelememek adına, bu imkanı Türkiye’nin imajını olumsuz yönde etkileyecek ve anti-demokratik uygulamaların hızla arttığı yönünde bir izlenim verecek şekilde kullanmaz. Türkiye’nin zedelenmiş olan ‘hukuk devleti’ imajını güçlendirecek adımlar atılır. 65. Hükumet ve Ekonomi Yönetimi ekonomi alanında reformları hızla sürdürür. Söz konusu, ekonomi alanındaki reformlar ‘Sektörel Dönüşüm’, ‘Yapısal Reformlar’ ve ‘AB’ye Üyelik Süreci’ boyutunda hızla devam ettirilir. Meclis’te, partiler arasındaki müzakereler sonunda, ‘idamın getirilmesi’nden vaz geçilir ve AB tarafının tam üyelik müzakerelerini askıya almasına sebep olabilecek bir gelişme bertaraf edilmiş olur.
· OHAL uygulamasında, gelişigüzel gözaltına almalardan, iş dünyasına yönelik tartışmalı düzenlemelerden ve darbe karşıtı kesimin sokak hareketlerinden bilhassa kaçınılır. Hukukun egemenliği kavramını zedeleyebilecek her türlü gelişmenin önlenmesi hususunda gereken hassasiyet gösterilir. 1. ve 2. kuşak komşu ülkeler ile ilişkilerin iyileştirilmesine ve gelişmesine yönelik çabalara hız verilir. Mısır’la da ilişkilerin normalleşmesi boyutunda adımlar hızlandırılır. Ağustos ayının ilk yarısında, Moskova’da gerçekleşen Erdoğan-Putin görüşmesi çok iyi geçer ve Rusya maddi ve manevi olmak üzere, Türkiye’ye olan desteğin artarak devam edeceğini açıklar. Bölge ülkelerinden pek çok siyasi liderin Türkiye ziyaretleri ile, yoğun destek mesajları verilir.
SERMAYE ÇIKIŞINA SEBEP OLUR
Durağan Senaryo:
· Bu senaryo setinde, Moody’s 5 Ağustos’ta not indirir; ancak Fitch 19 Ağustos’ta not indirmez. Ancak, bir ‘yatırım yapılabilir ülke’ notunun kaybedilmesi dahi, Türk hisse senedi ve tahvillerinden 4-5 milyar dolarlık çıkışa sebep olabilir. Net sermaye çıkışı ise, dolar-TL kurunu 3,10-3,20 TL bandına getirecektir. Bu durumda, TL’deki zayıflamanın enflasyon üzerindeki etkisi artar.
· Bu durumda, Türk bankaları, özel sektör ve Hazine açısından, tahvil yoluyla iç ve dış borçlanmanın maliyetleri artar. Hazine’nin tahvil borçlanma faiz aralığı yüzde 11-13’e yükselir. Bununla birlikte, en az bir ‘yatırım yapılabilir ülke’ notunun korunmuş olması, Türkiye’nin, bir miktar daha pahalıya da olsa, dış borçlarını çevirmesini ve Türk Ekonomisi’nin ciddi bir sıkışma yaşamamasını sağlar.
OHAL’İN UZATILMASI EKONOMİYİ VURUR
· 3 aylık OHAL uygulaması, darbe girişiminin artçı şoklarının bastırılması ve firari askeri ve sivil personelin yakalanması ve tutuklanmasına yeterli olmaz. Yeni bir darbe girişimi riskinin devamına bağlı olarak, OHAL bir 3 ay daha uzatılır. Bu durum, 2016 yılı turizm gelirlerinde yüzde 40’lara varan gelir kaybı anlamına gelir ve yıl sonuna doğru cari işlemler açığının yeniden arttığına şahit olabiliriz.
· Vatandaştaki süregelen huzursuzluk ve endişe, yurt içinde hane halkı tüketim harcamalarına yansır ve Türk ekonomisinin büyümesine en önemli katkıyı sağlayan hane halkı tüketim harcamalarındaki yavaşlama, özel sektör yatırımlarının da neredeyse durma noktasına gelmesine bağlı olarak, Türkiye’nin büyüme sürecini yüzde 1,75-2,5 bandına getirir. Hükumet’in büyük kamu yatırımları ile büyümeye yapmış olduğu katkı, Türk bankacılık sektöründe gözlenebilecek sıkışmaya bağlı olarak, kısmen yavaşlayabilir.
HUKUKUN EGEMENLİĞİ ALGISI ZEDELENİR
Kötümser Senaryo:
· Bu senaryo setinde, Moody’s 5 Ağustos’ta; Fitch de 19 Ağustos’ta not indirir. Türkiye’nin iki ‘yatırım yapılabilir ülke’ notunu kaybetmesi ile, Türk hisse senedi ve tahvillerinden 7-9 milyar dolarlık çıkışa sebep olur. Net sermaye çıkışı ise, dolar-TL kurunu 3,40-3,50 TL bandına getirecektir. Bu durumda, TL’deki zayıflamanın enflasyon üzerindeki etkisi ciddi bir boyuta ulaşır ve yıl sonunda çift haneli enflasyon görme riskimizi arttırır.
· Bu durumda, Türk bankaları, özel sektör ve Hazine açısından, tahvil yoluyla iç ve dış borçlanmanın maliyetleri çok ciddi artar. Hazine’nin tahvil borçlanma faiz aralığı yüzde 17-22’ye yükselir. İki ‘yatırım yapılabilir ülke’ notunun da kaybedilmiş olması, Türkiye’nin, dış borçlarının çevrilmesini hayli zora sokar ve uluslararası finans çevreleri ve uluslararası bankalar, Türk bankalarından ve özel sektörden kredi geri çağırması yapabilir. Türk Ekonomisi’nin ciddi bir sıkışma gözlenir. Dışarıdan kaynak girişinin çok sıkışması büyümeyi sıfırlara yaklaştırabilir.
· 3 aylık OHAL uygulaması, darbe girişiminin artçı şoklarının bastırılması ve firari askeri ve sivil personelin yakalanması ve tutuklanmasına yeterli olmadığı gibi, bir veya iki kez yeni bir ufak veya orta çapta darbe girişimi denemesi de gözlenebilir. Yeni bir darbe girişimi teşebbüsü, ‘hukukun egemenliği’ algısını zedeleyecek boyutta, Hükumet’i Meclis’i by-pass ederek, çok sert yasal düzenlemeler yapmaya zorlar. Hükumet, kimi bölgelerde Sıkı Yönetim ilan etmek zorunda kalabilir. Bu durum, 2016 yılı turizm gelirlerinde yüzde 70’lere varan gelir kaybı anlamına gelir ve yıl sonuna doğru cari işlemler açığının ciddi manada arttığına şahit olabiliriz.
Temel Beklentim: Yüzde 50 İyimser-Yüzde 50 Durağan Senaryo Karışımı
KEREM ALKİN KİMDİR?
28 Haziran 1965, İstanbul doğumlu olan Prof. Dr. Kerem Alkin İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi’nde tamamladığı lisans eğitiminin ardından, lisansüstü eğitimini İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Ana Bilim Dalı’nda yüksek lisans programı ile sürdürdü. Doktorasını 1993 yılında İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Ana Bilim Dalı’nda tamamlayan Alkin, 2004 yılında profesör oldu. Alkin, 2010 – 2013 yılları arasında Bloomberg HT Televizyon Kanalı Genel Yayın Yönetmenliği görevini yürüttü ve 16 Nisan 2013’den itibaren İstanbul Ticaret Üniversitesi İktisat Bölüm Başkanlığı görevini üstlendi. 11 Mart 2014’den, 23 Mart 2015’e kadar Nişantaşı Üniversitesi Rektörlük görevini sürdüren Alkin, 26 Mart 2015’den bu yana İstanbul Medipol Üniversitesi İşletme ve Yönetim Bilimleri Fakültesi’nde öğretim üyeliği ve aynı zamanda Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı İnternet Geliştirme Kurulu üyeliği görevini de sürdürmekte. Sabah ve Daily Sabah gazetelerinde de köşe yazarlığı yapan Alkin, geçen ay İktisadi İşbirliği ve Gelişme Teşkilatı OECD Daimi Temsilciliği’ne atandı.
medyaboldErdoğan, Sabah Gazetesi yazarını OECD Daimi Temsilciliğine atadı
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder