Doğu Akdeniz’de doğalgaz ve enerji güvenliğinde söz sahibi olmak isteyen Türkiye’nin tezleri, ağır yara aldı. Libya Ulusal Ordusu komutanlarından Tuğgeneral Xalid El Mehcûb, Türkiye’yi 10 yıldır iç savaşın devam ettiği Libya’da, “kaos rolünü üstlenmekle” suçladı. Türkiye için “Savaşın sürmesini destekleyerek, bölgedeki varlıklarını da genişletmeyi hedefliyorlar” dedi.
BOLD – Türkiye, Libya’da yürüttüğü politika sebebiyle zaman zaman sert eleştirilere muhatap oluyor. Son eleştiri Libya Ulusal Ordusu komutanlarından Tuğgeneral Xalid El Mehcûb’dan geldi. Mehcûb, Türkiye’yi Libya’daki savaşı destekleyerek, bölgedeki varlıklarını genişletmeye çalışmakla suçladı ve ülkedeki kaostan sorumlu tuttu.
MEHCÛB: LİBYA’DAKİ KAOSTAN TÜRKİYE SORUMLU
Mezopotamya Ajansı’na konuşan Mehcûb, Libya’da uzun bir süredir devam eden savaşın artık bitmesini ve ülkenin istikrara kavuşmasını istediklerini belirtti. Kalıcı bir ateşkesin olabilmesi için de tüm uluslararası güçlerin sorumlu davranması gerektiğini ifade etti. Bazı aktörlerin savaşın bitmesini istemediğini vurgulayan Mehcûb, Türkiye’nin Libya’da her anlamıyla kaosun sürmesi için elinden geleni yaptığını ve bunun için de “çeteleri” kullandığını ileri sürdü.
Mehcûb, Libya’ya götürülen paramiliter grupların Suriye’den getirildiğini hatırlatarak, şunları ifade etti: “Bunların transfer ve naklini yapan da Türkiye oldu. Türkiye onları önce Suriye’den Türkiye’ye daha sonra da havayolları ile Türkiye’den Libya’ya getirdi. Bu çetelerin Libya’ya getirilmesi de ticari bir anlaşma sonucu gerçekleştirildi. Türkiye o çetelerin transferinde büyük bir para kazanıyor. Bazı uluslararası güçlerden büyük paralar alıyor. Çok küçük bir payını savaşması için çetelere veriyor. Ancak diğer bütün parayı da kendisine alıyor. Türkiye mobilize olarak kullandığı bu çete ticaretiyle birlikte çökmüş ekonomisini de düzeltmek istiyor. Her anlamıyla ekonomilerini düzeltmek için girişimlerde bulunuyorlar. Yine Libya’nın talan edilen zenginliğine de bu amaçla saldırıyor.”
Peki Türkiye’yi böylesine ağır ithamlarla karşı karşıya bırakan ve dış politikada sıkıntılar yaşatan Libya, AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ve iktidarın dış politikası için neden bu kadar önemli?
KADDAFİ’NİN 2011’DE ÖLDÜRÜLMESİ DÖNÜM NOKTASI OLDU
Libya’ya ilk Türk askeri, Kanuni Sultan Süleyman döneminde 1500’li yıllarda ayak bastı. O tarihten sonra da Osmanlı ve Türkiye, Libya ile irtibatı koparmadı. Libya’nın kaderini değiştiren olay ise 1960’larda ülkede zengin petrol yataklarının keşfedilmesi oldu. 1969’daki devrimle ülkenin başına Muammer Kaddafi geldi. 42 yıl süren iktidar 2011’deki Arap Baharı sonrası Kaddafi’nin öldürülmesiyle bitti.
Kaddafi’ye karşı protestolar başladığında Libya; Yunanistan ve Güney Kıbrıs ile kıta sahanlığı gerilimi yaşıyordu. O dönemde Türkiye ile vizeler kalkmıştı. Serbest ticaret anlaşması görüşmeleri sürüyordu. Ancak Mayıs 2011’de Erdoğan Kaddafi’ye çekilme çağrısı yaptı. Fransa ve ABD’nin ülkede başlattığı daha sonra NATO’nun devraldığı operasyona Türkiye de katıldı.
LİBYA İLE TİCARET DARBE ALDI
Kaddafi devrildikten sonra Erdoğan Libya’yı ziyaret etti. Geçici hükumetle güvenlik ve işbirliği anlaşması imzalandı. İki ülke arasında ticaretin azalması bu sayede engellendi. Türkiye Müteahhitler Birliği’nin rakamlarına göre Libya’da yaşanan karışıklıklar sırasında ülkede faaliyet gösteren Türk firmalarının yarım kalmış projelerinin toplam tutarı 19 milyar dolardı. 2000 yılında Libya’da faaliyet göstermeye başlayan Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) ise iddiaya göre Fizan Çölü’nden petrol rezervleri keşfetti ancak karışıklıklar sebebiyle üretime geçemedi. İç savaşa rağmen dış ticaretin sürdüğü Libya’ya MÜSİAD’ın rakamlarına göre 2018 yılında 1,5 milyar dolar, 2019 yılında ise 1,9 milyar dolar civarında ihracat yapıldı.
DOĞU AKDENİZ’DE ZENGİN DOĞALGAZ KAYNAKLARI İLGİ ÇEKTİ
Bu sırada güney Kıbrıs, Yunanistan, Mısır ve İsrail de Doğu Akdeniz’de petrol ve doğal gaz konusunda işbirliğini artırdı. Doğalgazın Avrupa’ya taşınması için EastMed boru hattı projesinde de anlaştılar. Türkiye bu sahaların ruhsatlarını tanımlayarak bölgeye kendi gemilerini gönderdi. Ardından 2019’da Ulusal Mutabakat Hükumeti ile imzaladığı anlaşmayla Türkiye ve Libya arasında deniz sınırı oluştu. Türkiye ile Libya, bağlayıcı bu anlaşma ile Akdeniz’in batısında kendi münhasır ekonomik bölgesini belirledi ve anlaşmadan yaklaşık 41 bin kilometrekarelik alan etkilendi. Böylece Libya, Akdeniz’de sadece sosyal ve ticari açıdan değil enerji güvenliği açısından da çok önemli hale geldi. Zira, Doğu Akdeniz havzası trilyonlarca metreküp enerji rezervine sahip. Kamuoyunda Mavi Vatan olarak da adlandırılan doktrin böylece Türkiye açısından hayata geçirilmiş oldu.
AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ise anlaşmadan sonra Aralık 2019’da bir televizyon programına katılmış ve Libya yönetiminden askeri yardım çağrısı gelmesi halinde Türk askerinin bölgeye gidebileceğini açıklamıştı. Açıklamadan kısa bir süre sonra da Meclis’ten geçirilen tezkere ile Türk askeri Libya’ya gönderildi.
“BİRKAÇ TANE ŞEHİT”
Libya’daki çatışmalar sürerken iki MİT mensubu da şehit düştü. Erdoğan 22 Şubat 2020’de İzmir’deki yol açılışı töreninde “(Libya’da) Birkaç tane şehidimiz var. Ama birkaç tane şehidimizin karşılığında 100’e yakın lejyonerlerden etkisiz hale getirdik. Şehitler tepesi boş kalmayacak” diyerek olayı duyurmuştu. 3 Mart’ta şehitlerin cenaze törenini haber yapan gazeteciler için ise yargı süreci başlatıldı. Öte yandan haberlerden önce İYİ Parti Milletvekili Ümit Özdağ, 24 Şubat’taki Meclis konuşmasında, Libya’daki saldırı ve MİT mensupları hakkında bilgiler vermişti.
Diğer yandan Mısır, İsrail, Yunanistan ve Güney Kıbrıs anlaşmaya karşı çıktı. Türkiye anlaşmayı el Serrac’ın başında bulunduğu Ulusal Mutabakat Hükumeti ile yaptı. Ancak Libya’da iki ayrı yönetim ve silahlı güç var. Biri ülkede kontrol alanı açısında üstünlüğü elinde tutan ve Mısır, BAE, Rusya, Fransa, Yunanistan ile Güney Kıbrıs’nın desteklediği Tobruk’taki General Hafter. Diğeri ise BM, Türkiye, Katar ve bazı Avrupa ülkelerinin desteklediği Trablus’taki Ulusal Mutabakat Hükumeti.
Türkiye Hafter’e karşı savaşan birliklere silah ve askeri teçhizat desteği vermek ve asker göndermek için Serrac hükumetiyle bir anlaşma imzaladı. TBMM Libya’ya asker gönderilmesi için tezkereyi onayladı. 9 Ocak’ta Sirte’yi ele geçiren General Hafter, Rusya lideri Putin ve Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından yapılan ateşkes çağrısını kabul etti. Ancak Moskova’daki görüşmelerde ateşkes anlaşmasını imzalamadı.
TÜRKİYE’DEN ULUSAL MUTABAKAT HÜKUMETİNE DESTEK
2019 sonunda Türkiye ile Libya arasında askeri muhtıra imzalandı. Böylece Libya Ulusal Mutabakat Hükumeti ve General Hafter karşısında gücünü dengelemeye başladı. Plana göre Akdeniz’de deniz sınırı anlaşmasıyla Ortadoğu’dan Batı’ya, Batı’dan Ortadoğu’ya geçişlerde kontrol, Türk ve Libya Deniz Kuvvetleri’ne geçecekti. Böylece Rumlar, Yunanistan, Mısır ve İsrail, Doğu Akdeniz’de istediği hareket edemeyecekti. Yani Libya’daki savaş, Akdeniz’deki enerji mücadelesi için kritik önemde.
AKP iktidarı ve Erdoğan, Libya ile imzalanan anlaşmayı iç siyasette de kullandı. Ne var ki, gelinen süreçte birçok problem yaşanıyor. Türkiye’nin hamlesi karşısında Doğu Akdeniz’e kıyısı olmayan Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Güney Kıbrıs ile savunma ve iş birliği anlaşması imzaladı. F-16 uçaklarını gerektiğinde Türkiye’ye karşı kullanılmak üzere Girit Adası’na konuşlandırdı. Mısır ve Yunanistan Doğu Akdeniz’de askeri iş birliğini en üst seviyeye çıkardı.
MISIR’DAN KRİTİK İMZA
Mısır, Türkiye için Doğu Akdeniz’de en kötü senaryo olan Yunanistan-Mısır Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) sınırlandırma anlaşmasını imzaladı. Daha düne kadar Libya’da Türkiye’nin oyun kurucu rolünün devam etmesi bir ulusal güvenlik meselesi iken, taraflar Mısır’ın ev sahipliğinde yapılan Libya görüşmelerinde yeni anayasanın aralık sonunda yapılacak seçimler öncesinde referanduma sunulmasını kararlaştırdılar. Birleşmiş Milletler Libya Destek Misyonu’nun (UNSMIL) girişimi ile yapılan “Libya Anayasa Komitesi” görüşmelerinde varılan mutabakatın ayrıntıları, şubat ayında yapılacak görüşmelerde ele alınacak. Görüşmelerde referandum tarihinin belirlenmesi ve aralık ayında yapılacak seçimlere ilişkin de bir yol haritasının şekillendirilmesi planlanıyor. Anlaşmaya göre yabancı savaşçıların ve askerlerin Libya’dan ayrılması gerekiyor. Bu durumda Türkiye askerlerini Libya’dan çekmek zorunda kalacak. Yeni kurulacak hükümetin ve Temsilciler Meclisinin ise, Türkiye ile yapılan MEB Anlamasını onaylayacağı meçhul.
ABD TÜRKİYE KARŞITI BLOKTAN YANA
Diğer yandan ABD’nin yeni Dışişleri Bakanı Antony Blinken yazılı bir soru önergesine verdiği cevapta; Doğu Akdeniz’de, İsrail-Güney Kıbrıs ve Yunanistan arasındaki iş birliğini destekleyeceklerini ifade etmişti. Yapılan açıklamalardan anlaşılacağı üzere, yeni ABD yönetiminin Kıbrıs ve Doğu Akdeniz konusunda Türkiye karşıtı cepheyi daha kuvvetli bir şekilde destekleyecek.
Erdoğan yönetimi, Biden yönetiminin bu tavrını öngördüğü için, AB ile ilişkileri daha fazla germemek adına, Oruç Reis sismik araştırma gemisinin faaliyetlerini Antalya Körfezi ve açıkları olarak duyurmuştu.
Diğer yandan yaşanan gerilim sırasında Yunanistan batı kıyılarında İtalya ile olan sorunlarını çözdü. İyon Denizi’nde karasularını 12 deniz mili olarak ilan etti. Diplomatik olarak AB ve ABD’nin desteğini arkasında aldı. Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov Deniz Hukuku Sözleşmesine göre, her ülkenin karasularını 12 deniz miline kadar ilan etme hakkı var diyerek, Yunan tezlerine zımni destek verdi.
Türkiye’ye Libya’da ağır suçlama: Varlıklarını genişletmek için kaosu destekliyor yazısı ilk önce BoldMedya üzerinde ortaya çıktı.
medyabold
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder