Kafka’nın Türkçe’deki en önemli çevirmeni Kamuran Şipal hayatını kaybetti

Franz Kafka’nın Türkçe’deki en önemli çevirmenlerinden Kamuran Şipal hayatını kaybetti. Bugüne kadar hiç röportaj vermeyen Şipal’in sessiz sedasız vedası edebiyat dünyasını üzdü.

SEVİNÇ ÖZARSLAN

BOLD – Alman dilinden yaptığı özgün çevirileriyle tanınan ve birçok ödül alan Kamuran Şipal 93 yaşında hayatını kaybetti. Şipal, Bakırköy Çamlık Hastanesinde çoklu organ yetmezliğine bağlı tedavi görüyordu.

Roman ve öyküleriyle birçok ödül alan Kâmuran Şipal daha çok çevirmen kimliğiyle biliniyordu. Almancadan yaptığı çevirilerle Türkçeye birçok eser kazandırdı. Franz Kafka, Rainer Maria Rilke ve Hermann Hesse, onun çevirileri sayesinde Türkiye’de tanındı ve çevirideki titizliğiyle hep öne çıktı. Kafka’yı onun çevirisinden okuyanlar bir daha başka çevirileri okuyamadığını her zaman dile getirdi.

Şipal, Sigmund Freud ve Alfred Adler’in psikoloji alanındaki çalışmalarını Türkçeye düzenli olarak çeviren ilk çevirmenlerdendi. Thomas Mann, Wolfgang Borchert, Ingeborg Bachmann, Alferd Adler, Günter Grass, ax Brod, Elias Canetti, Hans Bender onun Türkçeye kazandırdığı yazarlardan ilk akla gelenlerdir. Fakat Kamuran Şipal deyince akla ilk gelen isim Kafka’dır. Kafka’nın “Değişim’i Türkçeye, Fransızcadan yaptığı çeviriyle ilk kez Vedat Günyol çevirmişti. Bu çeviri 1959’da Ataç Yayınevi tarafından yayımlandı. Değişim kitabını özgün dili olan Almancadan çeviren ilk kişi ise Kâmuran Şipal’dir. Şipal daha sonra yazarın günümüze kalan tüm metinlerini peyderpey Türkçeye kazandırdı.

RÖPORTAJ VERMİYORDU

Türkçe edebiyat için bu kadar önemli olan bir isim maalesef hiç röportaj vermiyordu. Kafka’nın 1912’de yazdığı, 1915’te yayınlanan Değişim’in yayınlanışının 100. yılı nedeniyle Kamuran Şipal’i 2015’te birçok kez aramış ve görüşmek istemiştik. Birkaç gün telefonda görüştük, konuştuk, hep hastalığını ve işlerini bahane ederek teklifimizi geri çevirmişti. Çevirilerini yayınlayan Cem Yayınevi Şipal’in ölümünü sosyal medya hesabından paylaştığı aşağıdaki kareyle duyurdu. Behçet Necatigil’in kızı Ayşe Sarısayın da Şipal ve babasının bir arada bulunduğu bir kareyi ve Şipal’in babasına imzaladığı Elbiseciler Çarşısı kitabının iç kapağını arşivlerinden çıkarıp paylaştı.

Yayın Dünyamıza roman, öykü ve çevirileriyle büyük katkılar yapmış olan Değerli Dostumuz, Ustamız, Kamuran Şipal'i kaybettik.
IŞIKLAR İÇİNDE UYU.#KamuranŞipal pic.twitter.com/MTS8v2488S

— Cem Yayınevi (@CemYayinevi) September 18, 2019

Ortada oturan Kamuran Şipal, sağda Behçet Necatigil.

GENÇLİK YILLARINDA ALMANYA’DA YAŞADI

Kamuran Şipal.

24 Eylül 1926’da Adana’da dünyaya gelen Şipal, ilk ve orta öğretimi burada yaptı. Liseyi İstanbul Pertevniyal Lisesi’nde okuduktan sonra İstanbul Üniversitesi Alman Dili ve Edebiyatı Bölümü’ne girdi. Almanya’da ihtisas çalışması yaptıktan sonra, İstanbul Üniversitesi’nde Almanca okutmanlığı görevini üstlendi.

Öykü ve romanlarıyla ödüller kazandı. Türk Dil Kurumu öykü ödülünü 1953’de aldı. Elbiseciler Çarşısı ile 1965 Sait Faik Öykü Armağanını, Köpek İstasyonu ile 1988 Türkiye Yazarlar Birliği Hikâye Ödülünü kazandı. Sırrımsın Sırdaşımsın ile 2011 Orhan Kemal Roman Armağanını kazanan Şipal, yayınlanan son romanı Dua Çiçeği ile 2018 Sedat Simavi ödülünü almaya hak kazanmıştı.

Kâmuran Şipal’in ayrıca Alman dilinde yazılmış en önemli öykülerden derleyip çevirdiği Çağdaş Alman Dili Öykü Antolojisi adlı çok önemli bir eseri de bulunuyor. Kâmuran Şipal, 2011 yılında Alman dilinden çevirileriyle Alman Kültür Bakanlığı tarafından verilen Tarabya Çeviri Ödülü’nü kazandı.

ESERLERİ

Öyküleri: Beyhan (1962), Elbiseciler Çarşısı (1964), Büyük Yolculuk (1969), Buhûrumeryem (1971), Köpek İstasyonu (1988), Gece Lambalarının Işığında (Toplu Öyküler, YKY, 2009).
Romanları: Demir Köprü (1998), Sırrımsın Sırdaşımsın (YKY 2010).
İnceleme: Çağdaş Alman Hikâyesi / 1945’ten Sonra (1962).
Ödülleri: 1953 TDK Öykü Yarışması, 1965 Sait Faik Hikâye Armağanı, 40. Orhan Kemal Roman Armağanı (2011, Sırrımsın Sırdaşımsın adlı romanıyla).

 

medyabold