Hazine’ye bir delik daha: Kanal İstanbul

Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu inşa edilmesi planlanan Kanal İstanbul’un geçiş garantili proje olacağını söylerken, Erdoğan trafiği 2007’den beri azalan Boğaz’dan 2050 yılında 78 bin geminin geçmesinin beklendiğini  belirtti.  İBB’nin başını çektiği muhalefetse, Hazine’ye yeni bir kara delik anlamına gelen Kanal İstanbul için, ifade edilen rakamların gerçeklikten kopuk olduğu eleştirileri yöneltiyor.

BOLD – AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın dün temelini attığı ve Kanal İstanbul üzerinde inşa edileceği belirtilen yeni köprü ile birlikte, proje üzerindeki tartışmalar yeniden alevlendi.

AKP’nin tartışmalı ‘geçiş garantisi’ sisteminin uygulanıp uygulanmayacağı konusu merak ediliyordu. Pazar akşamı CNN Türk yayınına katılan Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu, “Geçiş garantisi olacak mı?” sorusuna, “Tabii ki öyle bir fizibiliteniz olması lazım. Çünkü bu bir finans modelidir” ifadelerini kullandı.

ERDOĞAN’IN VE BAKANLIĞIN RAKAMLARI GERÇEKLERLE UYUŞMUYOR

AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan, Kanal İstanbul Projesi’ni halka anlatırken İstanbul Boğazı’ndaki yoğunluğun her geçen gün arttığını ve yükü kaldıramaz duruma geleceğini ifade ediyor.

Erdoğan, 2050 yılında 78 bin geminin İstanbul Boğazı’ndan geçmesinin hesaplandığını söyledi.

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın yaptığı bir çalışmaya göre ise 2026’da 54 bin 900 gemi ve 2039’da 68 bin geminin İstanbul’dan geçeceği tahmin ediliyor.

Ancak Boğazlardan geçiş sayısı ve son yıllarda oluşan trend bunun tam tersini söylüyor.

2007’DEN BERİ GEMİ TRAFİĞİ AZALIYOR

Türkiye’nin açıkladığı resmi rakamlar ise Erdoğan ve AKP hükumetinin tam zıddı veriler ortaya koyuyor.

İstanbul Boğazı’ndan 2007 yılında 56 bin gemi geçerken bu rakam o tarihten beri sürekli düşüyor. Yaklaşık 10 yıl önce 53 bin geminin geçtiği boğazdan 2020 yılında 38 bin gemi geçti ve son yıllarda genelde 40 binler civarında seyrediyor.

PEKİ AZALMA TRENDİ TERSİNE DÖNER Mİ?

Son 15 yılda boğazlardaki gemi trafiğini düşmesinde inşa edilen doğalgaz ve petrol boru hatlarının büyük payı var.

Dünyanın en büyük petrol ve doğalgaz ihraç eden ülkelerinden Rusya, daha önce bu maddeleri taşıyan gemilerinin tamamına yakınını boğazlar üzerinden dünya pazarlarına taşıyordu. Ancak özellikle Rusya’nın Avrupa’ya yönelik inşa ettiği doğalgaz ve petrol boru hatları sonucubu gemilerin boğazlardaki trafiği azaldı.

Ayrıca dünyada küresel ısınmayla birlikte fosil yakıtlara karşı oluşan duruş ve yenilenebilir yakıtlara yöneliş diğer ülkeler için de doğalgaz ve petrol taşıyan gemilerin trafiğini azalttı.

İSTANBUL BOĞAZI ÜCRETSİZKEN PARALI KANAL NİÇİN KULLANILSIN?

1936 yılında imzalanan Montrö Boğazlar Sözleşmesi’ne göre İstanbul ve Çanakkale Boğazı’ndan geçişler hem ticaret hem de askeri gemiler için ücretsiz.

Sadece bazı durumlarda kılavuz kaptan hizmetinden faydalanmak için ücret ödemek zorunda kalabiliyorlar. O da çok kısıtlı olarak kullanılıyor.

Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin ilk maddelerinde, sözleşme iptal edilse dahi ticaret gemilerinin boğazlardan geçişinin serbest olduğu ile ilgili maddenin daimi olacağı ve bunun değişmeyeceği ifade ediliyor.

Bu durumda akla şu soru geliyor: Ticaret gemileri, ücretsiz olan İstanbul Boğazı’nı kullanmak dururken neden Kanal İstanbul’u kullansın?

GEÇİŞ GARANTİSİ KARA DELİK OLUR

Sonuç olarak, 2007’den beri Boğaz trafiğinde görülen azalma ve dünyadaki fosil yakıtlardan kaçışla birlikte tanker trafiğindeki azalma dikkate alınmadan AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ifade ettiği rakam veya Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın yaptığı çalışma üzerinden Kanal İstanbul’a bir geçiş garantisi verilmesi durumunda bunun da diğer AKP projelerinde olduğu gibi Türk Hazinesi’ne büyük bir kara delik oluşturması kuvvetle muhtemel. Çünkü açıklamalarla, gerçek rakamlar ve trendler biribirine zıt yönde gelişiyor.

Ayrıca ücretsizi varken gemicilik firmalarının ücretli bir yolu tercih etmesini hangi etken sağlayacak?

Ekonomist İbrahim Kahveci, Japonların 1,2 milyar dolara inşa ettiği, faiz ve kamulaştırma giderleri ile 1,7 milyar dolara mal olması gereken Osmangazi Köprüsü için, “Bu köprüye kim 13 milyar dolar Hazine garantisi verdi” ifadesini kullanmıştı.

Kanal İstanbul’a da Erdoğan’ın yapımı için tek kuruş Hazine’den para çıkmayacak dediği, AKP’nin ‘geçiş garantili’ diğer projeleri gibi maliyetinin 10 katı ‘hazine garantisi’ verilmesinden korkuluyor.

Geçiş garantili projelerde (köprü, otoyol) belirlenen sayının altında geçiş olması halinde sözleşmede belirtildiği şekilde (dolar veya euro cinsinden) geçmeyen her bir aracın ücretini Türk devleti ödüyor. AKP’nin son dönemde yaptığı şehir hastanelerinde de projeyi gerçekleştiren firmalara hasta garantisi veriliyor.

Ancak örneğin Osmangazi Köprüsü’nde günlük 40 bin araç geçişi garantisi verilmesine rağmen geçen araç sayısı verilen garantinin yarısını dahi bulmuyor. Her ay sonunda geçmeyen araçların sayısı Türk devleti tarafından ödeniyor. AKP’nin son dönemde gerçekleştirdiği bütün otoyol ve köprü projelerinde aynı durum söz konusu.

Karadeniz’de sular durulmuyor: Rusya’yı kızdıracak dev tatbikat başladı

Hazine’ye bir delik daha: Kanal İstanbul yazısı ilk önce BoldMedya üzerinde ortaya çıktı.

medyabold