NATO Görev Grubu gemilerinin İsrail limanlarına yaptıkları ziyaretleri 2010 yılındaki Mavi Marmara krizinin ardından veto eden Türkiye’nin vetosunu sessizce geri çektiği ortaya çıktı. 15-17 Şubat tarihinde NATO gemileri Hayfa Limanını ziyaret ettiler. İspanya, İtalya, Yunanistan gemileri limana girdi ve ardından İsrail gemileri ile geçiş eğitimi yaptı.
FATİH YERTSEVER | BOLD ANALİZ
Doğu Akdeniz’de İsrail’in de aralarında bulunduğu pek çok ülkeyle gerilim yaşayan Türkiye, diğer yandan İsrail’le ilişkileri düzeltmenin yollarını arıyor. Atılan ilk adım sessizce İsrail’e yönelik NATO’daki liman ziyareti ve ortak eğitim vetosunun geri çekilmesi oldu.
NATO Gücü Hayfa Limanı’nda İsrail ile yaşanan Mavi Marmara krizinden sonra Türkiye NATO-İsrail ilişkilerini veto etmeye başladı. SNMG-2 unsurlarının İsrail’in Hayfa Liman ziyareti, Türkiye’nin isteği doğrultusunda program çıkarıldı. Benzer şekilde 2013 yılından sonra Mısır-İskenderiye Liman ziyareti de engellendi.
Ancak Türkiye’nin 2010’dan beri uyguladığı vetoyu 2015 yılından itibaren NATO nezdinde adım adım çektiği ve İsrail politikasında değişikliğe gittiği ortaya çıktı.
HAYFA’DA NELER OLDU?
Alman ve Danimarka gemilerinden oluşan SNMG-2 Hayfa Limanı’nı ziyaret etti. İsrail gemileri ile NATO gemileri arasında ‘passex’ olarak adlandırılan geçiş eğitimleri icra edildi. Bu süre zarfında Türkiye, SNMG-2’de bulunan Türk gemisini Hayfa Liman ziyareti süresince milli kontrole alarak liman ziyareti yaptırmamayı tercih etti.
İspanyol, İtalyan ve Yunan gemilerinden oluşan SNMG-2 unsurları 12-15 Şubat tarihleri arasından Hayfa Limanı’nı ziyaret ettiler, daha sonra da İsrail gemileri ile geçiş eğitimleri yaptılar. Liman ziyareti öncesinde TCG Gaziantep gemisi gruptan ayrılarak Aksaz’a döndü. NATO Deniz Komutanlığının resmi internet sitesinde yer alan bilgiye göre, TCG Kemalreis gemisi İsrail gemileri ile yapılan geçiş eğitimleri sonrasında deniz grubuna katılacak.
İzlediği politikadan da anlaşılacağı üzere Türkiye, NATO-İsrail ilişkilerini veto etmezken ülkeler arasında siyasi yakınlaşma ve iş birliğinin sembollerinden biri olan liman ziyaretini yapmayarak İsrail ile ilişkilerin henüz düzelmediği mesajı vermeye çalışıyor. Bu politikasını 2015 yılında beri devam ettirdiği dikkate alınırsa İsrail Türkiye’ye yakınlaşmadığı gibi, Türkiye karşıtı koalisyonun da etkili bir üyesi oldu.
TÜRKİYE’Yİ YALNIZLAŞTIRDILAR
İsrail Doğu Akdeniz’de, Türkiye-Yunanistan-GKRY arasından yaşanan krizde, Türkiye karşıtı bir tutum takınarak Türkiye’nin bölgede yalnızlaşmasına katkı sağladı. Ancak, Türk-Amerikan ilişkilerinde yaşanan gerginlik, Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de kendisine karşı oluşturulan koalisyonu parçalama çabaları ile İsrail gazı için Avrupa’ya en ekonomik yolun Türkiye üzerinden geçecek olması, iki ülke ilişkilerindeki normalleşme beklentisini yükselti.
NATO yeni bir döneme giriyor. Bu dönemde ortaklar ile iş birliğinin geliştirilmesi ve bölgesel angajmanların artırılması hedefleniyor. Türkiye Doğu Akdeniz’de yaşadığı yalnızlığı NATO’nun söz konusu politik hedefi ile uyumlu politikalar geliştirerek aşabilir. Bu noktada politika değişikliğine gitmek için NATO bayrağı altında Türk gemilerinin SNMG-2 faaliyetleri doğrultusunda Mısır ve İsrail limanlarını ziyaret etmesi iyi bir başlangıç olabilir.
NATO Deniz Komutanlığı bünyesinde ikisi mayın karşı tedbirleri olmak üzere; 4 daimî deniz görev grubu bulunuyor. Deniz görev grupları NATO Yüksek Hazırlık Seviyeli Görev Gücü’nün (VJTF) çekirdek deniz gücünü oluşturuyor. Bu gruplar faaliyetlerini NATO Deniz Komutanlığı emrinde yıllık olarak yayımlanan plan doğrultusunda icra ediyor. Yıllık faaliyet programının yayımlanabilmesi için tüm üye ülkelerin onay vermesi gerekiyor. NATO’da kararlar oybirliği ile alındığı için, bir ülkenin onay vermemesi durumunda söz konusu plan hayata geçirilemiyor. Planın içeriğinde deniz görev gruplarının hangi ülkeler ile tatbikat yapacağı ve nerelere liman ziyaretinde bulunacağı ayrıntılı olarak yer alıyor.
STRATEJİK İLETİŞİM
Türkiye NATO’ya olan kuvvet taahhütleri doğrultusunda hem Daimî Mayın Karşı Tedbirleri Görev Grubu-2 (SNMCMG-2) hem de Daimî Deniz Görev Grubu-2’ye (SNMG-2) yıl boyunca devamlı gemi veren nadir ülkelerden biri. Savunma harcamalarında yaşanan düşüş nedeniyle ülkeler zaman zaman deniz görev grupları için taahhütte bulundukları gemi görevlendirmelerini iptal edebiliyor. NATO açısından bu grupların faaliyetlerine devam etmesi aynı zamanda stratejik iletişim açısından bir prestij unsuru olduğu için devamlı katkı veren ülkeler teşvik ediliyor.
Türkiye SNMG faaliyetlerine Türk Yunan sorunları ve NATO’nun Karadeniz faaliyetleri penceresinden baktı. Eğer NATO gemileri Yunanistan’a yaptığı liman ziyaretleri ve katıldığı Yunan tatbikatı ile eşit sayıda aynı faaliyeti Türkiye ile yapıyorsa bu durum onay vermek için yeterli görüldü. Öte yandan Türkiye Deniz göreve gruplarının Karadeniz’deki faaliyetlerine Montrö Sözleşmesine uyulduğu ve Rusya tahrik edilmediği sürece karşı çıkmadı.
NATO planlama makamları SNMG-2 faaliyet programını hazırlarken özellikle katkılarından dolayı Türkiye’nin hassasiyetlerini dikkate almaya çalışıyor.
medyabold
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder