NATO Savunma Bakanları, ABD’de yönetim değişikliğinin ardından ilk kez toplanıyor. Toplantıda NATO’nun geleceğine yön çizmesi öngörülen reform planları da var. Ancak planda Ankara’yı rahatsız edecek birçok nokta bulunuyor.
BOLD – NATO Savunma Bakanları, video konferans yoluyla düzenlenecek iki günlük toplantıda bir araya geliyor. ABD’de Joe Biden’ın Başkanlık görevini devralmasının ardından gerçekleşecek ilk savunma bakanları toplantısında İttifak’ın geleceğine yön çizmesi öngörülen önemli planlar masaya yatırılacak.
Üye ülkelerin veto hakkını kullanmalarının zorlaştırılması ve NATO’ya üye olmayan Avrupa Birliği (AB) ülkeleriyle daha yakın işbirliği gibi reform önerilerine Türkiye’nin karşı çıkması ve veto etmesi bekleniyor.
BİDEN YÖNETİMİ İLK KEZ MASADA
ABD Başkanı Joe Biden ve Savunma Bakanı Lloyd Austin
ABD adına NATO toplantısına ilk kez katılacak olan Savunma Bakanı Lloyd Austin’in Donald Trump döneminde İttifak ile ilişkilerde oluşan çatlakları onarıcı ve ABD’nin müttefiklerinin yanında olduğunu vurgulayıcı mesajlar vermesi bekleniyor.
Austin, toplantı öncesinde Washington Post gazetesinde yayımlanan makalesinde, ekip çalışmasına verdikleri önemi toplantıda net bir şekilde ifade edeceğini belirterek “ABD’nin yeniden öncü rol üstleneceğini bilmelerini istiyorum. İyi ekip arkadaşları olacağımızı bilmelerini istiyorum. İstişare etmemiz, birlikte karar vermemiz, birlikte hareket etmemiz gerekiyor” ifadelerini kullandı.
Donald Trump, başkanlığı sırasında yaptığı açıklamalarla Washington ile Avrupalı müttefikleri arasında gerginliğin artmasına neden olmuştu. Trump, Avrupa ülkelerini NATO’nun getirdiği kriterler çerçevesinde savunma bütçelerini yüzde 2’nin üzerine çekmeye çağırmış ancak kullandığı üslup ittifak içerisinde büyük rahatsızlığa neden olmuştu.
NATO’NUN REFORM PLANI
Toplantının ilk gününde NATO’da reform planları masaya yatırılacak.
Reform planı, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un 2019 yılında yaptığı “NATO’nun beyin ölümü gerçekleşmiştir” çıkışının ardından başlatılmıştı.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg tarafından görevlendirilen eski Almanya Savunma Bakanı Thomas de Maiziere ve eski ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Wess Mitchell eş başkanlığındaki eski bakan ve diplomatlardan oluşan bağımsız grup, “NATO’nun nasıl daha güçlü hale gelebileceği” hakkında hazırladıkları 138 tavsiye içeren 67 sayfalık raporu Kasım ayında ittifaka sunmuş ve istişareler için üye ülkelere gönderilmişti.
NATO’NUN ‘BEYİN ÖLÜMÜ’ TARTIŞMASI
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, 2019’un sonlarında Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyine Barış Pınarı harekatı düzenlemesi ve harekata ABD ile NATO’nun karşı çıkmaması üzerine ittifakın ‘beyin ölümü yaşadığını’ ifade etmişti.
ABD’nin NATO’ya danışmadan Suriye’den askerlerini çekmesini eleştiren Macron, “ABD ile NATO müttefikleri arasında stratejik karar alma süreçlerinde hiçbir şekilde koordinasyon yok. Hiç. Aynı zamanda bir diğer NATO üyesi Türkiye’nin, çıkarlarımızın söz konusu olduğu bir bölgede, koordinasyonsuz saldırgan eylemleri var” dedi.
İngiltere merkezli Economist dergisine verdiği röportajda Macron, “Şu anda yaşadığımız NATO’nun beyin ölümüdür” ifadelerini kullanmıştı.
REFORM PLANINDAKİ ÖNERİLER
Öneriler arasında, NATO’nun resmi ana strateji belgesi olan “Stratejik Konsept” in güncellenmesi yer alıyor. Bu belge, büyüyen Çin askeri yeteneklerini ve Rusya’nın stratejik rekabetini dikkate alarak yeni politikanın sinyallerini veriyor.
Planda, ittifak içindeki karar alma süreçlerini hızlandırmak üzere üst düzey siyasi görüşmelerin artırılması ve bu görüşmelerin sadece Brüksel’deki NATO merkezinde değil, bakanlar düzeyinde üye ülkelerde de gerçekleştirilmesi tavsiye ediliyor.
Stoltenberg, ayrıca müttefik topraklarındaki caydırıcı operasyonların çoğunun toplu olarak finanse edilmesini önerecek.
Stoltenberg’in bugün bakanlara sunacağı reform planlarıyla ilgili kararın, bir pürüz çıkmaması durumunda, bu yılın ilk yarısında düzenlenmesi planlanan NATO zirvesinde verilebileceği belirtiliyor.
AB İLE İLİŞKİLERİN GÜÇLENDİRİLMESİ
Rapordaki öneriler arasında, NATO üyesi olmayan AB ülkelerin devlet ve hükümet başkanlarının NATO zirveleri çerçevesinde yapılan görüşmelere davet edilmesi yer alıyor. Bu öneriyle NATO ile AB arasında işbirliğinin daha da güçlendirilmesi hedefleniyor.
Ancak özellikle Kıbrıs sorunu nedeniyle NATO üyesi Türkiye’nin bu tür bir planı veto edeceğine kesin gözüyle bakılıyor. Türkiye AB üyesi Güney Kıbrıs’ı “Kıbrıs Cumhuriyeti” olarak tanımıyor, bunun yerine Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) ifadesini kullanıyor. NATO-AB yakınlaşmasına AB’den ayrılan Britanya’nın da sıcak bakmadığı belirtiliyor.
AB ülkeleri arasında NATO’ya üye olmayan ülkeler Kıbrıs’ın yanı sıra Avusturya, Finlandiya, İrlanda, Malta ve İsveç.
VETOLAR ZORLAŞACAK
NATO Merkezi – Brüksel
Türkiye 2017 yılında Avusturya ile yaşanan siyasi gerilim nedeniyle Avusturya’nın NATO ile ortaklık programlarına dahil edilmesini de engellemişti.
NATO gündemine gelecek raporda yer alan öneriler arasında üye ülkelerin ittifak kararlarını veto etmesinin zorlaştırılması da yer alıyor. Ancak bu planın da Türkiye’nin yanı sıra Macaristan’ın da direnişiyle karşılaşması bekleniyor.
İTTİFAK BÜTÇESİNİN ARTTIRILMASI GÜNDEMDE
Üye ülkeler arasında pürüzlü bir diğer konu ise İttifak bütçesinin artırılması.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg toplantı öncesinde yaptığı açıklamada, bakanlardan caydırıcılık ve savunma aktiviteleri için ödemelerin artırılmasını isteyeceğini belirterek “Birlikte daha fazla harcama yapmamız, birbirimizi savunma taahhüdümüzün ifade bulduğu 5’inci maddeye olan bağlılığımızın gücünü gösterecektir” diye konuştu.
Ek kaynağın özellikle Rusya’ya komşu doğu kanadının güçlendirilmesi, hava polisliği, donanma misyonları ve ortak tatbikatlarda kullanılması planlanıyor.
AFGANİSTAN ÇEKİLME KONUSU GÖRÜŞÜLECEK
Savunma Bakanları toplantısının ikinci gününde ise İttifak’ın başta Irak olmak üzere Ortadoğu’da daha aktif rol oynaması ve Afganistan misyonunun sonlandırılması konusu gündemde olacak.
Donald Trump yönetimi NATO müttefiklerinden bağımsız olarak Taliban ile görüşmelere oturmuş ve askerlerin Nisan ayı sonunda çekilmesini kararlaştırmıştı. Trump, ülkedeki Amerikan askeri sayısını da 2 bin 500’e indirmişti. Afganistan’da NATO’ya bağlı görev yapan 9 bin 600 asker bulunuyor.
Biden yönetiminin 1 Mayıs itibarıyla Afganistan’dan çekilmek ya da ülkede kalarak yeni çatışmaların doğması riskini almak arasında seçim yapması gerekiyor. ABD Savunma Bakanı Austin’in müttefiklerle istişareler sonrasında üye ülkelerin görüşlerini Washington’a ileteceği kaydedildi.
Biden yönetiminin, Taliban’ın son dönemdeki saldırıları nedeniyle barış anlaşmasını ihlal ettiği ve Kabil hükümetiyle masaya oturmaya yanaşmadığı gerekçesiyle anlaşmadan çekilme seçeneği bulunuyor.
Çok sayıda NATO üyesi, Afganistan’dan çekilmek için erken olduğu görüşünü dile getirmiş ve ABD’nin kalması durumunda kendilerinin de askerlerini ülkede tutmak istediklerini beyan etmişti.
NATO Genel Sekreteri Stoltenberg konuyla ilgili Pazartesi günü yaptığı açıklamada, “Hiçbir müttefik Afganistan’da gereğinden fazla kalmak istemiyor. Ama doğru zaman gelmeden de ayrılmayacağız” demişti.
ORTADOĞU’DA DAHA AKTİF ROL
NATO’nun Irak’taki varlığını Bağdat’ın ötesine yayma ve Ortadoğu’da daha aktif rol oynama planlarının da toplantının ikinci gününde gündeme gelmesi bekleniyor.
Bu kapsamda Irak’taki misyonda görevli asker sayısının şu anki 500 civarından 4-5 bine çıkarılmasının planlandığı, planın koronavirüs salgınının hafiflemesi sonrası hayata geçirilmesinin öngörüldüğü bildirildi.
NATO’nun Irak’ta 2018 Ekim ayında başlatılan eğitim ve danışma misyonunun genişletilmesi planları koronavirüs salgını ve bölgedeki istikrarsızlık kaynaklı güvenlik endişeleri nedeniyle ertelenmişti.
HEDEF İRAN’IN ETKİSİNİ SINIRLANDIRMAK
Geçen yıl Mayıs ayında göreve başlayan Irak Başbakanı Mustafa Kazımi’nin de NATO’nun Irak’taki varlığını güçlendirmek istediği belirtiliyor.
Irak’ın eski istihbarat şefi olan ve ABD ile yakın ilişkileri bulunan Kazımi’nin bölgede İran’ın etkisini sınırlandırmayı hedeflediği ifade ediliyor.
NATO’nun, Irak’ta ABD öncülüğündeki Uluslararası Koalisyon’un eğitim misyonlarından bazılarını devralmasının da gündemde olduğu belirtiliyor. Diplomatlar, İngiltere, Türkiye ve Danimarka gibi NATO üyelerinin de katıldığı Danimarka komutasındaki NATO Irak misyonunun Iraklılar açısından ABD’nin eğitim misyonuna göre daha kabul edilebilir olacağına işaret ediyor.
medyaboldAzilden kurtulan Trump’a Kongre baskını nedeniyle federal davalar yolda
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder